De middeleeuwse Binnenstad met haar grachten, werven en werfkelders is prachtig. Een raar idee dat verkeer gewoon over deze woon- en werkruimten van particulieren rijdt. Dat heeft ook vervelende gevolgen; de eeuwenoude gewelven kunnen maar een beperkt gewicht dragen; trillingen door verkeer zijn funest. Net als vocht.
Bij Oudegracht 320-324 is vanaf 3 februari gewerkt aan herstel van de werfkelders. De gewelven waren gescheurd en lekten. De straat was al die tijd opgebroken. De werkzaamheden zouden 20 maart gereed zijn, maar dat werd later door tegenvallers. De weg bij Kromme Nieuwegracht 68 is al een paar jaar afgesloten, ook vanwege gescheurde kelders. Als het coronavirus geen roet in het eten gooit, moet het daar eind oktober gereed zijn en kan verkeer er weer langs.
Maar bij nummer 8 blijft de weg voorlopig nog afgesloten, net als bij Nieuwegracht 137. Eind 2019 viel daar een gat in de bestrating omdat minstens één van de twee onderliggende kelders bouwvallig is. Sindsdien is de weg met hekken afgesloten. De gemeente zoekt de eigenaar van één van de twee kelders. Als deze zich niet meldt, kiest Utrecht de goedkoopste oplossing: de kelder volstorten met schuimbeton. De tweede kelder wordt waarschijnlijk hersteld door de VVE. Ook bij de Stadhuisbrug heeft de straat tijden open gelegen om de gewelven te herstellen en waterdicht te maken.
Wie betaalt?
Discussiepunt bij herstel van de kelders is altijd de kostenverdeling. De kelder is meestal eigendom van een particulier en de openbare weg erboven van de gemeente. Is de schade ontstaan door bouwfouten of slecht onderhoud van de kelder? Of komt het doordat de gemeente zwaar verkeer niet weert of niet handhaaft? Daarnaast zijn particuliere kelders veelal gekoppeld aan werf- of kluismuren van de gemeente. Als de kluismuur door bijvoorbeeld een slechte fundering zakt, gaat de kelder mee en scheurt. Dat gebeurde bij de Kromme Nieuwegracht. De gemeente moet zorgen dat regenwater van de panden en wegen wordt afgevoerd. Aangezien de meeste regenpijpen niet zijn aangesloten op een riolering vloeit het water over de bestrating. Om dit bij de keldergewelven op te vangen moet drainage worden aangebracht onder de bestrating. Bij Oudegracht 320-324 bleek die er niet te zijn; dit was waarschijnlijk mede de oorzaak van de lekkages. Het is dan ook schrijnend dat de gemeente vooralsnog dit restauratieproject niet meebetaalt en de kosten extra laat oplopen door gederfde parkeerinkomsten te declareren. Ook de vergunningsprocedure verliep daar zeer moeizaam en traag.
Gebakken peren
In de jaren 90 ging dit anders. Er was toen een groot herstelproject waaraan particulieren konden meedoen. De gemeente nam 60 procent van de kosten voor het waterdicht maken van gewelven voor haar rekening. De particuliere eigenaren die toen niet meededen, zitten nu met de gebakken peren. Bij het project aan de Kromme Nieuwegracht is het anders gegaan. Naar verluidt heeft de gemeente na een langdurige procedure het grootste deel van de kosten op zich genomen, omdat de verzakte kluismuur de belangrijkste oorzaak was van de problemen. Bij de kelders van de lage oneven nummers van de Oudegracht ging het weer anders. Toen daar scheuren ontstonden tijdens damwandwerkzaamheden kwam de gemeente snel met een onkostenvergoeding om verdere claims te voorkomen. Volgens gemeentelijk programmamanager Eelko van den Boogaard is het gebruik en beheer van de werven ingewikkeld. Kelders hebben vaak bouwkundige onvolkomenheden, onder meer veroorzaakt door slecht onderhoud, verbouwingen, sloopwerk voor nutsleidingen, te zwaar verkeer. Het college presenteerde eind april een ‘Plan van Aanpak’. Eén van de hoofdopgaven is: het behoud van de werf- en wegkelders en het realiseren van evenwicht tussen de sterkte van kelders en belasting door verkeer. Onderdeel van het plan is een gezamenlijke aanpak met particuliere eigenaren en beheerders. Belangrijk is om te inventariseren om hoeveel kelders het gaat, wat hun bouwkundige staat is en wie eigenaar is. Een grondradarauto heeft onbekende kelders opgespoord. De gemeente neemt de regie bij het uitwerken van de plannen, zonder zich op voorhand financieel of juridisch te verplichten. Medio 2021 wordt de gewijzigde aanpak gepresenteerd.
Vanaf midden mei rijdt de gemeente al wel met kleinere vuilnisauto’s over de grachten om werfkelders en kademuren te ontzien.
Lees het volledige Nieuwsbericht gepubliceerd door:
