klik op de afbeelding om de gemeenteraadsvergadering terug te kijken
17 Raadsvoorstel Programmaplan Wervengebied 21:39Wethouder Diepeveen Status: BHet college van burgemeester en wethouders stelt de raad voor te besluiten: 1. Het programmaplan wervengebied vast te stellen, waarin uitwerking wordt gegeven aan het samenhangend en gezamenlijk herstel en behoud van het wervengebied, waaronder: a. de samenwerking tussen gemeente, (kelder)eigenaren en beheerders; b. het in balans invulling geven aan de waarden veiligheid, erfgoed en gebruik, onder meer ten aanzien van de belastbaarheid van kelders en de belasting door verkeer en de aanpak van lekkages van kelders; c. de verbreding van de scope van het project wal- en kluismuren met de Plompetorengracht en Drift, het herstel van middeleeuwse kelders, weren van te zwaar verkeer en wat verder ‘van gevel tot gevel’ van belang is voor behoud van erfgoed in het wervengebied; d. de verdieping van de opgave tot het voorkomen en herstellen van schade aan het erfgoed in het wervengebied; e. de verlenging van de opgave tot een herstelprogramma van circa 30 jaar. 2. Het college opdracht te geven om samen met eigenaren van kelders, die worden hersteld als onderdeel van het uitvoeringsplan 2021-2023, onder leiding van een onafhankelijk procesbegeleider, op basis van het advies van de commissie van wijzen wervengebied, per rak of straat een samenwerkingsarrangement te maken over de samenwerking en financiering van het herstel van kelders, en hierbij de varianten ‘bewijsvermoeden’ en ‘technisch expert-oordeel’ voor de kostenverdeling uit te werken en over de voortgang ieder half jaar aan de raad te rapporteren. 3. De huidige budgetten van in totaal €38,9 miljoen voor wal- en kluismuren en wervengebied te autoriseren voor de uitvoering van het programmaplan wervengebied voor de periode 2021 tot en met 2023 en aan te wenden voor de onuitstelbare, onvermijdelijke en onoplosbare maatregelen uit het uitvoeringsplan. 4. Het college opdracht te geven om een financiële strategie uit te werken voor de dekking van de kosten voor de uitvoering van het programmaplan wervengebied voor de periode van 2024 tot circa 2050 en die te betrekken bij de Voorjaarsnota in 2022. 5. Het college opdracht te geven om met medeoverheden en de nutsbedrijven in overleg te treden met als doel collectieve afspraken te maken over hun bijdrage aan het herstel van eerder ontstane schade aan kelders.
De gemeente Utrecht is al enige tijd bezig met het in kaart brengen van straat- en werfkelders. Onderzoek met een grondradar bracht eerder tientallen onbekende holtes of kelders onder het wegdek aan het licht.
De laatste oogst zijn straatkelders onder de Zadelstraat, Hoogt en Haverstraat. De zeven kelders onder de Zadelstraat kwamen onderzoekers op het spoor na een bezoek aan bakkerij Blom. De kelder onder de bakkerij die wordt gebruikt in het productieproces en als opslag dient, bleek door te lopen tot onder de Zadelstraat. ,,Toen we verder gingen zoeken stuitten we op een aantal andere adressen ook op straatkelders’’, zegt projectleider Luc Mes.
Historisch onderzoek leerde het onderzoeksteam dat in de 16de eeuw voor de verbreding van de Gortsteeg tot de huidige Haverstraat enkele panden aan de zuidzijde zijn ingekort. ,,De kelders die onder de panden lagen en veelal werden gebruikt voor opslag, zijn toen onder het wegdek terechtgekomen’’, zegt Mes. In de Havenstraat hebben de onderzoekers vier kelders bezocht, maar mogelijk liggen er meer.
Filmhuis ’t Hoogt
Dat onder het Hoogt, het straatje dat naar het voormalige filmhuis ’t Hoogt loopt, een paar kelders moesten liggen, wisten Mes en zijn team door een lijst uit 1913 met adressen van straatkelders. Twee van de drie kelders zijn inmiddels gevonden.
De ontdekking van de straatkelders is voor de gemeente aanleiding om een zogenoemde aslastbeperking in te stellen. Zware vrachtwagens zijn net als langs de grachten in de binnenstad, niet meer welkom in de de drie straten. Met de maatregel wordt het eeuwenoude erfgoed onder het wegdek beschermd.
De gemeente Utrecht gaat vrachtwagens voorlopig uit het wervengebied weren met een tijdelijke breedtebeperking. De definitieve maatregelen laten op zich wachten, omdat er onder andere meer tijd nodig is voor overleg met de Veiligheidsregio Utrecht over manieren om het gebied voor nood- en hulpdiensten toegankelijk te houden.
In maart dit jaar heeft de gemeente een vrachtwagenverbod ingesteld, naast de aslastbeperking die al gold. Doel van de maatregelen is om monumentale kelders en werven in het gebied te beschermen. Zwaar verkeer kan de kelders en werven namelijk aantasten.
De gemeente plaatste in maart al op vier locaties waar veel vrachtwagens rijden tijdelijke breedtebeperkingen. “Het is steeds de bedoeling geweest om voor de zomervakantie definitieve breedtebeperkingen te realiseren bij de toegangen van alle straten waar een vrachtwagenverbod geldt”, aldus het college van B&W.
Het college concludeert nu dat er meer tijd nodig is om ‘tot een goede balans te komen’ tussen het weren van vrachtwagens, esthetisch goed in de historische binnenstad passende maatregelen en de toegankelijkheid voor nood- en hulpdiensten.
Breedtebeperking
Het plaatsen van verkeersborden – die duidelijk maken dat er een aslastbeperking en vrachtwagenverbod geldt – is volgens de gemeente niet voldoende om die tijd te overbruggen. Daarom wordt in het gebied ook nog een aanvullende breedtebeperking ingevoerd.
Bij alle straten in het wervengebied waar een vrachtwagenverbod geldt, komen uitneembare palen. Het is daardoor voor vrachtwagens fysiek onmogelijk op de straten met de monumentale kelders te komen, maar nood- en hulpdiensten nog steeds snel ter plaatse zijn.
Overleg
De gemeente gaat komende maanden in overleg met de VRU over de mogelijkheden voor definitieve maatregelen. In dat overleg gaat het onder andere over aspecten om de bereikbaarheid van het wervengebied en de binnenstad voor nood- en hulpdiensten te verbeteren.
Ook maatregelen om schade aan werven en kelders door voertuigen van hulpdiensten te voorkomen, komen aan bod. Het college hoopt in het derde kwartaal meer informatie over de definitieve maatregelen te hebben.
Raadsvoorstel Programmaplan Wervengebied21:20Indicatieve aanvang: 21.15 uur; FYSIEK Indicatieve behandeltijd: 90 min. Beleidsveld: Wonen – wethouder Diepeveen Vervolg commissiebehandeling van 3 juni 2021. In het programmaplan wervengebied wordt een gewijzigde aanpak voorgesteld voor het gezamenlijke en samenhangende herstel en behoud van het middeleeuwse, monumentale wervengebied. Het programmaplan brengt in beeld wat de komende dertig jaar nodig is voor het herstel en behoud en richt zich op veiligheid, erfgoed en gebruik. Onderzoek laat zien dat het gebied nog complexer in elkaar zit dan gedacht. Er is nauwe verwevenheid tussen verschillende onderdelen, zoals muren, kelders, water en wegen en daarmee dus tussen eigendom van bewoners, ondernemers en gemeente. Het is daarom essentieel om goed samen te werken bij het herstel en beheer. Voorgesteld wordt uitvoering te geven aan het uitvoeringsplan voor de komende drie jaar met de meest urgente maatregelen, waaronder herstel van kelders, wal- en kluismuren en aanvullende maatregelen voor het weren van te zwaar verkeer. Met de aanpak in het programmaplan geeft de gemeente invulling aan de burenplicht en de maatschappelijke zorgplicht zoals benoemd in het advies ‘De vergeten burenplicht’ van de commissie van wijzen wervengebied. Voorgesteld wordt om het college op te dragen om samen met (kelder)eigenaren en beheerders een samenwerkingsarrangement op te stellen over samenwerking en financiering van het herstel en behoud van het wervengebied. En tenslotte wordt voorgesteld om de uitvoering van het programmaplan voor de periode na 2024 en de financieringsstrategie voor de dekking daarvan te betrekken bij de voorjaarsnota in 2022.
Het herstel van het erfgoed is al jaren een hoofdpijndossier. Rotte plekken, verzakkingen, scheuren in muren, de problemen zijn niet nieuw. Wordt er niets aan gedaan, dan storten de middeleeuwse kelders en werven letterlijk in. Om dit horrorscenario te voorkomen, werkt de gemeente al sinds 2013 met man en macht aan het herstel van het erfgoed. Maar de ene tegenslag was nog niet opgelost of de volgende diende zich alweer aan: verzakkingen, muren die slechter bleken dan gedacht en vooral ook: de kosten die almaar opliepen.
Een levensgroot probleem dus. Wethouder Kees Diepeveen (GroenLinks) presenteerde onlangs een megaplan dat er voor moet zorgen dat het wervencomplex voor de toekomst bewaard blijft. Het project gaat zo’n dertig jaar duren. De gemeente kan deze megaklus echter alleen klaren als zij samenwerkt met de keldereigenaren en juist die relatie heeft de afgelopen jaren zware klappen opgelopen. De eigenaren voelen zich door de gemeente op tal van punten in de steek gelaten, onder meer door schade vanwege zwaar verkeer dat over de grachten kon blijven rijden.
Kostenverdeling
Diepeveen stelt aan de gemeenteraad voor om de kosten van schade die veroorzaakt zijn door dat zware verkeer en een aantal andere punten die duidelijk als verantwoordelijkheid bij de gemeente liggen op zich te nemen. Maar voor het waterdicht maken van de kelders wil de gemeente dat de keldereigenaren ook voor de helft meebetalen. En voor eventuele andere schade moet volgens Diepeveen een deskundige de oorzaken laten vaststellen, ‘om tot een zo eenvoudig en eerlijk mogelijke kostenverdeling te komen’.
Maar vooral over dat laatste verschillen de partijen in de Utrechtse gemeenteraad. Is dat wel verstandig? Leidt dat niet juist tot juridische procedures? Dan duurt het herstel alleen maar nog langer? Is het niet zonde dat beide partijen geld uitgeven aan een proces als een gang naar de rechter ook voorkomen kan worden?’ Moeten we als gemeente niet onze verantwoordelijkheid nemen? Het waren deze en talloze andere vragen die tijdens een commissiedebat op het stadhuis de revue passeerden over het zeer complexe en omvangrijke project.
Gaat heel erg in de papieren lopen
,,De harde realiteit is dat het project veel geld kost,’’ zei D66-raadslid Ellen Bijsterbosch. ,,De kern van de samenwerking is dat we weer vertrouwen moeten opbouwen met de keldereigenaren.’’ Onder meer Bijsterbosch toonde zich kritisch richting de wethouder omdat hij op dit punt niet een aanbeveling van een commissie van wijzen heeft overgenomen. Die vindt dat de gemeente in de meeste gevallen voor de kosten moet opdraaien en eventueel zelf zou moeten bewijzen dat een oorzaak niet aan de gemeente ligt.
Enkele partijen spraken zich al duidelijk uit in hun wens dat de gemeente dan maar volledig aan de lat moet staan. ,,Had de gemeente maar niet zo laks moeten zijn in het verleden,’’ zei David Bosch van de PVV. Maar een partij als Student en Starter toonde zich voorzichtiger: ,,Als we ook deze aanbeveling van de commissie overnemen, gaat het heel erg in de papieren lopen. Dan zit de gemeente in een kwetsbare positie. En hoe moet dat dan? Want we hebben meer stedelijke opgaven als we als stad blijven doorgroeien.’’
